Czym jest umowa barterowa?

W niektórych przypadkach przedsiębiorcy zamiast rozliczać się między sobą w formie pieniężnej wybierają zapłatę za towar czy usługę poprzez przekazanie innego towaru lub usługi. Umowa taka nazywana jest w biznesie umową barterową i zakłada ona bezpośrednią wymianę towarów i usług między przedsiębiorcami. Należy zaznaczyć, że umowa barterowa uregulowana jest przepisami Kodeksu Cywilny. Co prawda nie jest ona wprost wymieniona w Kodeksie, jednak uznawana jest jako umowa nienazwana i stosuje się wobec niej art. 603 Kodeksu Cywilnego dotyczący zamiany. Jest ona umową sprzedaży, ale oryginalność tej konstrukcji sprawia, że każda ze stron jest jednocześnie sprzedawcą i nabywcą.

Jak należy rozliczyć umowę barterową na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych?

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód z działalności gospodarczej, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Należy podkreślić, że w związku z przeprowadzeniem transakcji barterowej podatnik za wydanie towaru lub wykonanie usługi otrzymuje zapłatę w postaci innego towaru lub usługi, to uzyskuje on przychód w naturze.

W jaki więc sposób zmierzyć osiągnięty przychód w przypadku zawarcia umowy barteru?

Jak już wskazano wcześniej, umowa barteru polega na wymianie towarów i usług bez udziału pieniądza. Jednak dla określenia wartości przekazanych towarów, lub wykonanych usług należy określić w umowie ich cenę. Kwota ta stanie się podstawą do rozliczenia przez podatnika przychodu z tytułu wykonania umowy barterowej.

Ceny nie mogą odbiegać od wartości rynkowych

Mimo, że umowa barteru swoją konstrukcją odbiega od zwyczajowo zawieranych porozumień wartość świadczeń wzajemnych, której dotyczy nie może różnić się znacząco od cen rynkowych tych towarów lub usług. Należy przy tym mieć na uwadze to, że organ podatkowy ma prawo oszacować przychód podatnika. Zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie odpłatnego zbycia znacznie odbiega od wartości rynkowej organ podatkowy wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

Jak należy rozliczyć umowę barterową na gruncie podatku od towarów i usług?

Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Oznacza to, że transakcja, która odbywa się w ramach umowy barterowej będzie objęta opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jak już wcześniej zauważono, w umowie barteru sprzedawcy towarów lub usług są jednocześnie nabywcami. Oznacza to, że obie strony transakcji zobowiązane są do wystawienia faktury. Stawka podatku VAT wykazana na fakturze uzależniona jest od tego, co jest przedmiotem umowy barterowej.