Solidarna odpowiedzialność podatkowa nabywców w podatku od towarów i usług dotyczy szczególnej grupy nabywców. Nabywca posiadający status podatnika podatku VAT odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy o VAT, za jego zaległości podatkowe w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na rzecz tego podatnika. Wspomniany powyżej załącznik numer 13 do ustawy o podatku od towarów i usług obejmuje takie grupy towarów jak:
– niektóre wyroby stalowe (nieobjęte mechanizmem odwróconego obciążenia),
– paliwa,
– materiały eksploatacyjne do drukarek,
– cyfrowe aparaty fotograficzne,
– niektóre metale szlachetne oraz części biżuterii i wyrobów jubilerskich z tych metali.

Należy zaznaczyć, że nabywcy towarów wskazanych w załączniku numer 13 do ustawy o VAT będzie odpowiadał solidarnie z dostawcą towarów za jego zaległości podatkowe w części podatku od towarów i usług przypadające na dostawę dokonaną na jego rzecz w konkretnie wskazanych w ustawie przypadkach. Solidarna odpowiedzialność będzie miała miejsce, gdy:
-wartość towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy o VAT, nabywanych od jednego podmiotu dokonującego ich dostawy, bez kwoty podatku przekroczyła w danym miesiącu kwotę 50 000 zł,
-w momencie dokonania dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy o VAT, podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.

Co istotne, podatnik będący nabywcą towarów wymienionych w załączniku numer 13 do ustawy o VAT będzie odpowiadał solidarnie za niezapłacony przez dostawcę VAT wówczas, gdy powyższe dwa warunki zostaną spełnione łącznie.

W odniesieniu do drugiej z wymienionych przesłanek, w której solidarna odpowiedzialność nabywcy towarów uzależniona jest od uzasadnionego przypuszczenia, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego. Sformułowanie to wydaje się nieostre. Ustawodawca jednak postanowił je wyjaśnić w art. 105 a ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem podatnik miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego, jeżeli okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki, na jakich została ona dokonana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami, w szczególności jeżeli cena za dostarczone podatnikowi towary była bez uzasadnienia ekonomicznego niższa od ich wartości rynkowej.

Analizując szczegółowiej powyższe zagadnienie, należy przytoczyć art. 105a ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług, w którym ustawodawca wymienia przesłanki umożliwiające zwolnienie nabywcy od solidarnej odpowiedzialności z tytułu zaległości podatkowej w podatku od towarów i usług dostawcy towaru. Zwolnienie to będzie miało miejsce:
-jeżeli powstanie zaległości podatkowych dostawcy towarów nie wiązało się z uczestnictwem tego podmiotu w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej,
-gdy dostawca znajduje się w wykazie podmiotów dokonujących dostaw towarów wymienionych w załączniku nr 13, którzy wpłacili kaucję gwarancyjną,
-jeżeli nabywca wykaże, że okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki, na jakich została ona dokonana, odbiegały wprawdzie od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami, ale nie miały one wpływu na niezapłacenie podatku.