W dniu 7 maja 2021 roku Ministerstwo Finansów opublikowało objaśnienia podatkowe dotyczące rezydencji podatkowej oraz zakresu obowiązku podatkowego osób fizycznych w Polsce. Jak wskazano celem objaśnień jest przedstawienie sposobu prawidłowego wypełnienia obowiązków podatkowych przez osoby fizyczne w Polsce. Ponieważ rezydencja podatkowa nie ma charakteru deklaratywnego, lecz związana jest z oceną całokształtu faktów i okoliczności, ważne jest pisemne przedstawienie zasad interpretacji przepisów w tym zakresie.

Nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Oznacza to, że podatnik, który ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, ma obowiązek rozliczyć w Polsce podatek dochodowy od całości swoich dochodów, osiąganych w kraju i za granicą. Dochody osiągane za granicą nie będą jednak podwójnie opodatkowane. Zastosowanie do nich znajdzie odpowiednia umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Natomiast na podstawie art. 3 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Polski (ograniczony obowiązek podatkowy). Oznacza to, że podatnik, który nie ma miejsca zamieszkania w Polsce podlega opodatkowaniu tylko od dochodów osiąganych na terytorium Polski. Pozostałe dochody, które zostały przez niego osiągnięte za granicą, nie podlegają opodatkowaniu w Polsce.

Ustawowa definicja „miejsca zamieszkania”

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,  osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski jeżeli:
-posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych), lub
-przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Ośrodek interesów życiowych oznacza posiadanie ścisłych powiązań osobistych lub gospodarczych z Polską. Powiązania osobiste to występowanie więzi rodzinnych, towarzyskich, podejmowanie aktywności społecznej, kulturalnej, sportowej, politycznej, itp. W praktyce, czynnikiem branym najczęściej pod uwagę jest obecność w Polsce współmałżonka, partnera lub małoletnich dzieci. W przypadku powiązań gospodarczych należy wziąć pod uwagę przede wszystkim związki ekonomiczne osoby fizycznej z danym państwem, wśród których istotne są miejsce wykonywania działalności zarobkowej, główne źródła dochodów podatnika, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, zaciągnięte kredyty, konta bankowe, miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem itd.

Kryterium długości pobytu należy uznać za spełnione po przekroczeniu 183 dni pobytu na terytorium Polski w danym roku kalendarzowym. Warunek przebywania w Polsce dłużej niż 183 dni w roku kalendarzowym nie oznacza, że musi to być pobyt nieprzerwany. Obliczanie długości pobytu na terytorium Polski jest dokonywane przez stosowanie metody opartej na „dniach fizycznej obecności”. Przy liczeniu dni w oparciu o tę metodę należy brać pod uwagę wszystkie dni spędzone w Polsce. Do tego okresu zaliczana jest również każda część dnia, dzień przybycia lub dzień wyjazdu osoby z Polski.

Podwójna rezydencja podatkowa

Jeżeli podatnik zostaje uznany za rezydenta podatkowego innego państwa (na skutek spełnienia kryteriów przewidzianych w krajowym prawie podatkowym tego państwa), a w Polsce jest uznawany za rezydenta podatkowego na mocy wyżej opisanych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mamy do czynienia z podwójną rezydencją podatkową. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidują specjalne reguły kolizyjne w przypadku podwójnej rezydencji podatkowej, pozwalające ustalić, w którym państwie dana osoba posiada miejsce zamieszkania dla celów podatkowych. Co do zasady, reguły te zawarte są w art. 4 ust. 2 każdej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Całość objaśnień wraz z przykładami dostępna jest pod adresem:

https://www.podatki.gov.pl/media/6957/obja%C5%9Bnienia-podatkowe-rezydencja-podatkowa.pdf