Księgowość, prawo, doradztwo, networking

Czy to koniec z raportowaniem schematów podatkowych przez doradców podatkowych?

Przełomowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie schematów podatkowych.

Obowiązek raportowania schematów podatkowych w Polsce budził kontrowersje od momentu jego wprowadzenia w 2019 roku. Przepisy wymagały, by doradcy podatkowi, adwokaci, banki i inne instytucje finansowe zgłaszali do Krajowej Administracji Skarbowej wszelkie schematy podatkowe mogące wpływać na zobowiązania podatkowe klientów. Wielu specjalistów, zwłaszcza doradców podatkowych, kwestionowało te regulacje, twierdząc, że naruszają one zasady ochrony tajemnicy zawodowej. W lipcu 2024 roku Trybunał Konstytucyjny wydał przełomowy wyrok w tej sprawie, stwierdzając niekonstytucyjność części przepisów. Czy to oznacza koniec obowiązku raportowania schematów przez doradców podatkowych?

Kto był zobowiązany do zgłaszania schematów podatkowych?

Według przepisów, obowiązek zgłaszania schematów podatkowych spoczywał na trzech grupach, te grupy to:
1. Promotorzy – osoby lub firmy, które opracowują lub wdrażają rozwiązania podatkowe dla klientów. Do tej grupy zaliczają się doradcy podatkowi, prawnicy czy pracownicy banków.
2. Korzystający – podmioty, które stosują rozwiązania podatkowe, a więc podatnicy, którzy z nich korzystają.
3. Wspomagający – osoby i firmy, które, korzystając z wiedzy zawodowej, wspierają wdrożenie tych schematów. To na przykład biegli rewidenci, notariusze, księgowi czy instytucje finansowe.

Każda z tych grup miała swoje obowiązki w zakresie raportowania – promotorzy odpowiadali za opracowanie i wdrożenie, korzystający za ich stosowanie, a wspomagający za wsparcie. Od samego początku doradcy podatkowi zwracali jednak uwagę, że taki zakres obowiązków narusza ich prawo do zachowania tajemnicy zawodowej, co zainicjowało debatę prawną.

Dlaczego doradcy podatkowi sprzeciwiali się raportowaniu?

Doradcy podatkowi wskazywali, że przepisy naruszają konstytucyjną zasadę tajemnicy zawodowej i ograniczają ich możliwości działania w interesie klienta. Skutkiem obowiązku raportowania było przekazywanie do KAS informacji, które wcześniej były poufne, co zdaniem doradców podważało zaufanie klientów do specjalistów. W grudniu 2019 roku Krajowa Rada Doradców Podatkowych (KRDP) skierowała sprawę do Trybunału Konstytucyjnego, argumentując, że przepisy te są niezgodne z Konstytucją RP, a ich celem jest jedynie uzyskanie wiedzy o działaniach podatników, aby dostosowywać przepisy i minimalizować korzyści podatkowe.

Przełomowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego

23 lipca 2024 roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok (sygn. akt K 13/20), w którym potwierdził, że przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych przez doradców podatkowych są sprzeczne z Konstytucją. Stwierdzono, że przepisy (art. 86b, art. 86d, art. 86e oraz art. 86f w związku z art. 86a Ordynacji podatkowej) zobowiązujące doradców do raportowania są niezgodne z zasadą tajemnicy zawodowej i naruszają prawa obywateli do ochrony ich prywatności oraz poufności informacji.

Fragment wyroku:
Trybunał Konstytucyjny wskazał, że: „[…] kwestionowane przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych w zakresie, w jakim obligują doradców podatkowych do przekazywania informacji o schematach podatkowych, są niezgodne z Konstytucją RP, uniemożliwiają one doradcom podatkowym działanie na rzecz ochrony interesu publicznego oraz dobra ich klientów”.

Co oznacza ten wyrok dla doradców podatkowych?

Trybunał Konstytucyjny wskazał, że od teraz, jeśli doradca podatkowy opracuje schemat podatkowy, to obowiązek jego zgłoszenia spoczywa na korzystającym, czyli podatniku, a nie na doradcy. W praktyce oznacza to, że doradcy podatkowi nie są już zobowiązani do składania raportów do KAS.

Wyrok dotyczy również raportowania schematów standaryzowanych, czyli takich, które mogą być zastosowane u więcej niż jednego podatnika bez konieczności wprowadzania istotnych zmian.

Problematyczna publikacja wyroku – czy wejdzie w życie?

Niestety, sprawa nie jest tak jednoznaczna, jak mogłoby się wydawać. Aby wyrok zaczął obowiązywać, musi zostać opublikowany w Dzienniku Ustaw, ale pojawiają się wątpliwości, czy to nastąpi. Powód? W składzie Trybunału orzekającym w tej sprawie znalazł się tzw. „sędzia dubler”. Zgodnie z uchwałą Sejmu z marca 2024 roku, wyroki wydane przez Trybunał w składzie z „dublerami” nie są publikowane. Prawna niepewność wokół składu Trybunału Konstytucyjnego sprawia, że publikacja wyroku staje pod znakiem zapytania.

Podsumowanie: Czy to naprawdę koniec raportowania schematów podatkowych przez doradców?

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego może potencjalnie wyeliminować obowiązek raportowania schematów podatkowych przez doradców podatkowych, ale sytuacja prawna w Polsce wciąż pozostaje niejasna. Dopóki wyrok nie zostanie opublikowany, nie można mówić o jego pełnej mocy obowiązującej. Jednak już sam fakt, że Trybunał uznał przepisy za niekonstytucyjne, otwiera dyskusję o konieczności ich zmiany i dostosowania do standardów ochrony tajemnicy zawodowej.

Dla doradców podatkowych oraz ich klientów oznacza to krok w stronę większej ochrony prywatności, ale ostateczne zakończenie sporu o obowiązek raportowania schematów podatkowych będzie zależało od dalszych działań ustawodawcy oraz sytuacji prawnej dotyczącej składu Trybunału.