Jak wiadomo w Polsce działalność gospodarczą prowadzić mogą także osoby, które nie są polskimi obywatelami. Zasady na jakich mogą to robić zostały opisane w Ustawie o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którą w dalszej części artykuły nazywać będziemy po prostu ustawą.

Zanim jednak przejdziemy do meritum wyjaśnić należy, że w ustawie za osobę zagraniczną uważa się:
a) osobę fizyczną nieposiadającą obywatelstwa polskiego,
b) osobę prawną z siedzibą za granicą,
c) jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą.

Tak zdefiniowane osoby zagraniczne podzielono na 3 kategorie:

Pierwszą z nich stanowią osoby zagraniczne pochodzące z państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, do którego należą wszystkie państwa Unii Europejskiej, a także Norwegia, Islandia oraz Liechtenstein. Podmioty należące do tej grupy cieszą się tak zwanym traktowaniem narodowym, oznacza to, że mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak podmioty polskie.

Drugą grupą wyróżnioną w ustawie są osoby fizyczne, niebędące obywatelami polskimi, które spełniają co najmniej jeden z poniższych warunków:
1. posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej:
a) zezwolenie na pobyt stały,
b) zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
c) zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z niektórymi okolicznościami wymienionymi w ustawie o cudzoziemcach,
d) status uchodźcy,
e) ochronę uzupełniającą,
f) zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub zgodę na pobyt tolerowany,
g) zezwolenie na pobyt czasowy i pozostają w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim zamieszkałym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
h) zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania działalności gospodarczej, udzielone ze względu na kontynuowanie prowadzonej już działalności gospodarczej na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,

2. korzystają w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej,

3. posiadają ważną Kartę Polaka,

4. są członkami rodziny, dołączającymi do obywateli państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub przebywającymi z nimi,

5. przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku byli uprawnieni do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na podstawie ust. 2 pkt 1 lit. c i g,
6. są uczestnikami organizowanych lub współorganizowanych przez podmioty, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (Dz. U. poz. 1641), programów wsparcia dla cudzoziemców w zakresie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Podmioty należące do tej grupy także cieszą się traktowaniem narodowym i mogą podejmować i wykonywać w Polsce działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

Trzecią grupą wyróżnioną w ustawie są wszystkie osoby zagraniczne, które nie spełniają kryteriów pozwalających im zaliczyć się do grupy pierwszej lub drugiej. Podmioty należące do tej kategorii mają prawo do wykonywania i podejmowania działalności gospodarczej wyłącznie w formie spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjnej, a także do przystępowania do takich spółek oraz obejmowania bądź nabywania ich udziałów lub akcji, o ile umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.

Oznacza to, że podmioty należące do tej kategorii chcące wykonywać w Polsce działalność gospodarczą powinny w pierwszej kolejności sprawdzić czy między ich państwem a Polską nie obowiązuje aktualnie umowa międzynarodowa, która w sposób odrębny reguluje kwestie prowadzenia działalności gospodarczej na obszarze tych państw. Jeśli takiej umowy nie ma wówczas podmioty te mogą prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w jednej z pięciu wymienionych powyżej form.

Kończąc rozważania na temat zasad, na których osoby zagraniczne mogą podejmować działalność gospodarczą w Polsce należy podkreślić, że w artykule omówiliśmy zasady dostępu do prowadzenia działalności od strony podmiotowej. Nie poruszyliśmy natomiast strony przedmiotowej, tj. ograniczeń dotyczących nie cech osoby wykonującej działalność, a cech samej działalności.

Istnieją bowiem w Polsce przepisy, ograniczające dostęp osobom zagranicznym do pewnych dziedzin gospodarki. Jako przykład można wskazać Ustawę o grach hazardowych, zgodnie z którą działalność polegająca na urządzaniu pewnych gier hazardowych możliwa jest jedynie w formie spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, mającej siedzibę na terytorium Polski lub innego państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego pod warunkiem ustanowienia przedstawiciela lub utworzenia oddziału.

W tym przypadku pomimo, że spółka z państwa należącego do EOG spełnia kryteria przynależności do pierwszej z grup wymienionych w artykule to ze względu na specyfikę branży w jakiej podejmuje działalność, aby cieszyć się takimi samymi prawami jak spółka polska musi spełnić dodatkowe wymagania. Oznacza to, że podejmowanie działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne w Polsce wymaga także dobrej znajomości prawa regulującego daną dziedzinę gospodarki.