W związku z ustawą z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych otrzymali nowe uprawnienia, dzięki którym jeszcze wnikliwiej skontrolują pracownika przebywającego na L4.

Korzystanie z L4 niezgodnie z przeznaczeniem

Dość częstą praktyką stosowaną wśród ubezpieczonych jest wykonywanie podczas L4 czynności sprzecznych z przeznaczeniem tego świadczenia. Co do zasady bowiem zwolnienie lekarskie wystawione przez lekarza potwierdza czasową niezdolność pracownika do wykonywania swoich obowiązków służbowych. Czas, na który zostało wystawione L4 powinien być przeznaczony na rekonwalescencję. Oznacza to, że podczas trwania zwolnienia lekarskiego pracownik nie może wykonywać zleceń na rzecz innego podmiotu, przeprowadzać w domu remontów, czy też udać się na wakacje.

Skierowanie pytania do sąsiada, biura podróży, skontrolowanie social mediów….

Zgodnie z art. 4 pkt 10 wyżej wskazanej ustawy, w art. 61a dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w brzmieniu „Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w celu ustalenia prawa do zasiłku i jego wypłaty, może pozyskiwać dane i informacje w zakresie niezbędnym do ustalenia prawa do zasiłków, ich wysokości, podstawy wymiaru oraz do ich wypłat od ubezpieczonych oraz płatników składek, którzy są obowiązani bezpłatnie je udostępnić.”.
Powyższe brzmienie art. 61a ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa daje w praktyce nieograniczone możliwości kontroli ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych osoby przebywającej na zwolnieniu lekarskim. Przepis ten bowiem nie ogranicza w żaden sposób informacji, które może zbierać Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz podmiotów i osób trzecich, od których może je pozyskiwać.

W ocenie ekspertów pracownik ZUS kontrolujący osobę przebywającą na L4 będzie mógł zasięgnąć informacji między innymi od jej sąsiadów, biur podróży, operatorów komórkowych (w zakresie logowania telefonu w konkretnej destynacji), czy też od podmiotów prowadzących media społecznościowe. W tym momencie warto zaznaczyć, że w przypadku odpowiedzi na pytania dotyczące osoby pobierającej zasiłek, członek rodziny może odmówić odpowiedzi na pytania w toku postępowania, jeśli mogłoby to wiązać się z odpowiedzialnością karną dla niego lub osoby bliskiej.

Konieczność zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia

W przypadku, gdy pracownik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prowadzący kontrolę w zakresie prawidłowości korzystania ze zwolnienia lekarskiego uzna, że pracownik wykonuje czynności sprzeczne z przeznaczeniem L4 może zażądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego wraz z odsetkami. Wspomniana na samym początku ustawa z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany w art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z dodanym pkt 3 w ustępie 2 tego przepisu za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.
Powyższa regulacja daje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych podstawę prawną do występowania z żądaniem zwrotu zasiłku chorobowego, gdy był on w jego ocenie pobrany nienależnie.