Raportowanie schematów podatkowych to rezultat implementacji przepisów dyrektywy 2016/1164/UE w zakresie generalnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Obowiązek ujawniania schematów podatkowych ma na celu zniechęcenie podatnika do korzystania z nich. Ustawodawca w uzasadnieniu do projektu ustawy stwierdził wprost „Wiedząc, że rezultaty i ewentualne korzyści podatkowe udziału w schematach podatkowych będą musiały zostać ujawnione i mogą być później kwestionowane przez administrację podatkową, jest mniej prawdopodobne, że podatnik podejmie ryzyko wejścia do systemu agresywnego planowania podatkowego”. Należy zaznaczyć, że obowiązek raportowania schematów podatkowych dotyczy wszystkich rodzajów podatków (pośrednich, jak i bezpośrednich) z wyjątkiem cła.

Przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych zostały implementowane w polskim prawie podatkowym wraz z nowelizacją Ordynacji podatkowej obowiązującej od 1 stycznia 2019 r. Co ważne istnieje obowiązek retrospektywnego raportowania schematów podatkowych. Jest on uzależniony od daty granicznej dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego po dniu 25 czerwca 2018 r. (w przypadku schematu transgranicznego) lub po dniu 1 listopada 2018 r. (w przypadku schematu innego niż schemat transgraniczny). Łączenie czynności dokonywanych po dacie granicznej z innymi, wcześniejszymi czynnościami, w celu uniknięcia obowiązku informowania o schematach podatkowych (np. poprzez próbę połączenia faktycznej pierwszej czynności wdrożenia schematu podatkowego dokonanej po dacie granicznej, z czynnością niepowiązaną z danym schematem podatkowym, ale dokonaną przed tą datą) nie wyłączy obowiązku przekazania informacji o schemacie podatkowym, jeżeli czynności dokonane po dacie granicznej można uznać samoistnie za uzgodnienie będące schematem podatkowym.

Czym jest schemat podatkowy?

Przepisy MDR wyszczególniają trzy rodzaje schematów, które podlegają obowiązkowi przekazywania informacji:
SCHAMAT PODATKOWY:
-spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą,
-posiada szczególną cechę rozpoznawczą, lub
-posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą;
SCHEMAT PODATKOWYM STANDARYZOWANY- schemat podatkowy możliwy do wdrożenia lub udostępnienia u więcej niż jednego korzystającego bez konieczności zmiany jego istotnych założeń, w szczególności dotyczących rodzaju czynności podejmowanych lub planowanych w ramach schematu podatkowego.
SCHEMAT PODATKOWY TRANSGRANICZNY, który musi spełniać kryterium transgraniczne oraz:
-spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada którąkolwiek z ogólnych cech rozpoznawczych
-posiada szczególną cechę rozpoznawczą.

Czym są ogólne oraz szczególne cechy rozpoznawcze?

OGÓLNA CECHA ROZPOZNAWCZA- przejawia się m.in. tym, że:
-promotor lub korzystający zobowiązali się do zachowania w poufności wobec osób trzecich, w szczególności wobec innych korzystających, promotorów lub organów podatkowych, sposobu, w jaki uzgodnienie pozwala na uzyskanie korzyści podatkowej,
-promotor uprawniony jest do otrzymania wynagrodzenia, którego wysokość uzależniona jest od wysokości korzyści podatkowej wynikającej z uzgodnienia,
-promotor uprawniony jest do otrzymania wynagrodzenia uzależnionego od uzyskania korzyści podatkowej wynikającej z uzgodnienia lub zobowiązał się do zwrotu wynagrodzenia lub jego części, w przypadku gdy korzyść podatkowa nie powstanie lub powstanie w wysokości niższej, niż zakładano,
-dokonywane w ramach uzgodnienia czynności opierają się na znacznie ujednoliconej dokumentacji albo przyjmują znacznie ujednoliconą formę, które nie wymagają istotnych zmian w celu wdrożenia schematu u więcej niż jednego korzystającego,
-podejmowane są celowe czynności dotyczące nabycia spółki przynoszącej straty, zaprzestania głównej działalności takiej spółki i wykorzystywania strat takiej spółki w celu zmniejszenia zobowiązań podatkowych, w tym poprzez przeniesienie tych strat do podmiotu na terytorium innego państwa lub przyspieszenie wykorzystania tych strat,
-dochodzi do zmiany kwalifikacji dochodów (przychodów) do innego źródła dochodów (przychodów) lub zmiany zasad opodatkowania, których skutkiem jest faktycznie niższe opodatkowanie, zwolnienie lub wyłączenie z opodatkowania,
-czynności prowadzą do okrężnego obiegu środków pieniężnych poprzez zaangażowanie podmiotów pośredniczących niepełniących istotnych funkcji gospodarczych.
SZCZEGÓLNA CECHA ROZPOZNAWCZA przejawia się między innymi w tym, że:
-obejmuje podlegające zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów transgraniczne płatności pomiędzy podmiotami powiązanymi oraz odbiorca płatności nie ma miejsca zamieszkania, siedziby ani zarządu w żadnym z państw lub odbiorca płatności posiada miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, określonych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych,
-w odniesieniu do tego samego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej dokonywane są odpisy amortyzacyjne w więcej niż jednym państwie,
-ten sam dochód lub majątek korzysta z metod mających na celu unikanie podwójnego opodatkowania w więcej niż jednym państwie,
-w ramach uzgodnienia dochodzi do przeniesienia aktywów i określone przez dwa państwa wynagrodzenie z tego tytułu dla celów podatkowych różni się co najmniej o 25%,
-dochodzi do przeniesienia praw do trudnych do wyceny wartości niematerialnych,

Kogo obejmuje obowiązek raportowania o schematach podatkowych?

Obowiązek przekazania informacji o schematach podatkowych może dotyczyć trzech kategorii podmiotów:
-promotora,
-korzystającego,
-wspomagającego.
Obowiązki informacyjne mogą ciążyć na wskazanych powyżej podmiotach bez względu to, czy ich miejsce zamieszkania, siedziba lub zarząd znajduje się na terytorium Polski, terytorium państw UE, czy terytorium państw trzecich. Obowiązek przekazywania informacji o schemacie podatkowym obejmuje wszystkich, którzy dokonują czynności wskazanych w przepisach (np. opracowywanie, oferowanie, udostępnianie, wdrażanie lub zarządzanie wdrażaniem – w przypadku promotora). Nie jest więc to tylko obowiązek nakładany na określone grupy zawodowe (np. na doradców podatkowych lub radców prawnych, czy też adwokatów). Obowiązek ten może obejmować również osoby niewykonujące żadnego zawodu regulowanego (np. księgowych) lub podmioty, które dokonują czynności wskazanych w przepisach MDR, nawet gdy nie są do tego uprawnione w świetle przepisów ustaw regulujących konkretne zawody.
PROMOTOREM jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, w szczególności doradca podatkowy, adwokat, radca prawny, pracownik banku lub innej instytucji finansowej doradzający klientom, również w przypadku gdy nie posiada miejsca zamieszkania, siedziby ani zarządu na terytorium kraju, która opracowuje, oferuje, udostępnia, wdraża lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia. Definicja promotora stanowi katalog otwarty, zawierający przykładowo wskazane zawody zaufania publicznego. Poza wymienioną w definicji grupą zawodów zaufania publicznego, promotorem może być także inna osoba wykonująca czynności pozostające w zakresie działania tych osób lub posiadająca podobne kwalifikacje. Oznacza to, że wykonywanie zawodu z grupy wskazanej w tym przepisie nie stanowi samo w sobie przesłanki uznania takiej osoby za promotora, o ile w ramach wykonywanych czynności nie zostanie spełniony warunek ustawowy (opracowania, oferowania, udostępnienia, wdrożenia lub zarządzenia wdrożeniem uzgodnienia).
KORZYSTAJĄCYM jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej:
-której udostępniane jest uzgodnienie,
-u której wdrażane jest uzgodnienie,
-która jest przygotowana do wdrożenia uzgodnienia,
-która dokonała czynności służącej wdrożeniu uzgodnienia.
Uzgodnienie to czynność lub zespół powiązanych ze sobą czynności, w tym czynność planowana lub zespół czynności planowanych, których co najmniej jedna strona jest podatnikiem lub które mają lub mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego.
WSPOMAGAJĄCYM jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, w szczególności biegły rewident, notariusz, osoba świadcząca usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowy lub dyrektor finansowy, bank lub inna instytucja finansowa a także ich pracownik, który przy zachowaniu staranności ogólnie wymaganej w dokonywanych czynnościach, przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności, obszaru specjalizacji oraz przedmiotu wykonywanych czynności, podjęła się udzielić, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępnienia do wdrożenia lub nadzorowania wdrożenia uzgodnienia. Definicja zawiera katalog otwarty podmiotów, które w świetle ustawy mogą być uznane za wspomagającego.

Czy za nieraportowanie schematów podatkowych grozi kara finansowa?

Tak, zgodnie z nowymi regulacjami karze grzywny do 720 stawek dziennych podlega ten, kto wbrew obowiązkowi m.in.:
-nie przekazuje właściwemu organowi informacji o schemacie podatkowym albo przekazuje informacje po terminie,
-nie przekazuje właściwemu organowi danych dotyczących podmiotów, którym udostępniono standaryzowany schemat podatkowy albo przekazuje je po terminie,
-będąc korzystającym nie składa w terminie deklaracji podatkowej za okres korzystania ze schematu podatkowego lub osiągnięcia korzyści podatkowej informacji o schemacie podatkowym
-nie informuje pisemnie podmiotu obowiązanego do przekazania schematu podatkowego o tym obowiązku lub robi to po terminie,
-nie przekazuje podmiotowi obowiązanemu do przekazania schematu podatkowego danych dotyczących schematu podatkowego lub robi to po terminie,
-nie informuje pisemnie podmiotów obowiązanych do przekazania informacji o schemacie podatkowym, o tym, że nie przekaże informacji o schemacie podatkowym lub robi to po terminie,
-nie występuje do podmiotu zlecającego czynności z odrębnym pismem o przekazanie mu pisemnego oświadczenia, że uzgodnienie nie stanowi schematu podatkowego, lub robi to po terminie.

Informacje dotyczące schematu podatkowego należy przekazywać Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej.