Mechanizmem odwrotnego obciążenia objęte są między innymi usługi stanowiące roboty budowlane, które są świadczone przez podwykonawców. Co do zasady podatnikami VAT z tytułu dostaw towarów oraz świadczenia usług są sprzedawcy. Nie jest to jednak zasada bezwzględnie obowiązująca. Podatnikami z tytułu dostaw towarów oraz świadczenia usług mogą być również nabywcy w ramach tak zwanego mechanizmu odwrotnego obciążenia.

Kiedy nabywcy usług budowlanych są podatnikami z tego tytułu?

Podatnikami z tytułu świadczenia robót budowlanych są nabywcy, jeżeli łącznie są spełnione poniższe warunki:
-świadczona usługa należy do robót budowlanych wymienionych w pozycjach 2-48 załącznika numer 14 do ustawy o podatku od towarów i usług,
-usługodawcą jest podatnik, który nie korzysta ze zwolnienia podmiotowego,
-usługobiorcą jest podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
-usługodawca świadczy usługę jako podwykonawca

Mechanizm odwrotnego obciążenia ma zastosowanie wyłącznie w przypadku usług stanowiących roboty budowlane świadczonych przez podatników, którzy nie korzystają ze zwolnienia podmiotowego, tj. ze zwolnienia od VAT (zwolnienie to obejmuje sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł oraz sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekracza, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, 200 000 zł). Powyższe oznacza, że nabywcy takich usług od podatników korzystających z takiego zwolnienia nie mają być obowiązani do rozliczania VAT.
Ponadto, jak zostało już zaznaczone powyżej w przypadku usług stanowiących roboty budowlane, które usługodawca świadczy jako główny wykonawca, nadal obowiązują zasady ogólne opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Z przepisów nie wynika przy tym jak należy rozumieć działanie w charakterze podwykonawcy.

Kiedy mechanizm odwrotnego obciążenie nie występuje w przypadku usług budowlanych?

Mechanizm odwrotnego obciążenia w przypadku usług budowlanych nie ma zastosowania, jeżeli nabywcą jest:
-podmiot niebędący podatnikiem podatku VAT,
-podatnik niezarejestrowany,
-podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT zwolniony.

Obowiązki dotyczące mechanizmu odwrotnego obciążenia

Obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług stanowiących roboty budowlane, dla których podatnikiem jest nabywca, powstaje:
-z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty przez podwykonawcę – w zakresie w jakim następuje przed wystawieniem faktury oraz wykonaniem usługi,
-z chwilą wystawienia faktury – w zakresie w jakim wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty przez podwykonawcę, o ile nie nadszedł 30. dzień, licząc od dnia wykonania usługi,
-30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi – w zakresie w jakim wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty lub wystawienia faktury.

Jakie obowiązki ciążą na podmiotach świadczących roboty budowlane?

Na podatnikach, którzy świadczą usług stanowiące roboty budowlane są zobowiązani do:
-udokumentowania świadczenia tych usług fakturami bez danych dotyczących stawki z adnotacją „odwrotne obciążenie”,
-wykazania świadczonych usług w prowadzonej ewidencji VAT,
-wykazania tych usług w deklaracji VAT-7/VAT-7K składanej za okres rozliczeniowy powstania obowiązku podatkowego z tytułu ich świadczenia,
-wykazania tych usług w informacji podsumowującej VAT-27.