Ustawa o podatku od towarów i usług zawiera regulacje mające na celu ustanowienie sankcji za nierzetelne rozliczanie przez podatnika podatku VAT. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług może być ustalona w trzech wysokościach: 20%, 30% lub 100%. Na sankcje te są narażone w szczególności podmioty, które niewłaściwie rozliczają podatek od towarów i usług, co prowadzi do zaniżenia zobowiązania lub zawyżenia kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 20%

Dwudziestoprocentowa stawka kwoty zaniżenia podatku VAT ma stanowić preferencyjną wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego Niższa stawka sankcji ma na celu zachęcenie podatników do samodzielnego korygowania deklaracji podatkowych w związku z kontrolą. Z niższej stawki dodatkowego zobowiązania może skorzystać podmiot, który po zakończeniu kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo w trakcie kontroli celno-skarbowej skoryguje dokonane pierwotnie rozliczenie podatku poprzez złożenie korekty deklaracji uwzględniającej stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości i jednocześnie wpłaci kwotę zobowiązania podatkowego wynikającą ze skorygowanej deklaracji lub zwróci nienależnie otrzymaną kwotę zwrotu podatku lub różnicy podatku. W taki sam sposób traktowane będą sytuacje, gdy podatnik po zakończeniu kontroli podatkowej lub w trakcie prowadzonego postępowania kontrolnego złoży deklarację (której nie złożył w obowiązującym terminie) i wpłaci jednocześnie kwotę zobowiązania podatkowego.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30 %

Ustalenie dodatkowego zobowiązanie podatkowego w VAT w wysokości 30% kwoty zaniżenia podatku albo kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do odliczenia za następne okresy rozliczeniowe nastąpi w przypadku, gdy podatnik nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego, lub gdy organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej stwierdzi, że podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę:
-zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej,
-zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej,
-różnicy podatku do odliczenia za następne okresy rozliczeniowe wyższą od kwoty należnej,
-zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicę podatku do odliczenia za następne okresy rozliczeniowe, zamiast wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 100%

Ostatnim z możliwych do zastosowania dodatkowych zobowiązań podatkowych w podatku od towarów i usług jest sankcja w wysokości 100 % kwoty zawyżenia lub zaniżenia podatku. W odniesieniu do tej sankcji należy zaznaczyć, że ustawodawca nie przewiduje tu żadnych wyjątków od jej zastosowania. Oznacza to, że będzie ona miała zastosowanie niezależnie od tego, czy podatnik dokona czynności naprawczych i skoryguje deklarację. Sankcja ta występuje w przypadku świadomego uczestnictwa podatnika w oszustwach podatkowych i osiągania korzyści majątkowych kosztem budżetu państwa. Będzie ona miała zastosowanie wtedy, gdy zaniżona kwota zobowiązania podatkowego lub zawyżona kwota VAT naliczonego wykazana przez podatnika w deklaracji podatkowej będzie wynikała z faktur:
-wystawionych przez podmiot nieistniejący,
-stwierdzających czynności, które nie miały miejsca,
-podających kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
-potwierdzających czynności, do których mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego np. czynności pozorne, mające na celu obejście przepisów – w części dotyczącej tych czynności.

Kiedy nie stosuje się dodatkowych zobowiązań podatkowych w VAT?

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług przewidują przypadki, gdy dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie będzie ustalane. Sytuacja taka nastąpi wówczas, jeżeli przed dniem wszczęcia kontroli podatnik złoży odpowiednią deklarację podatkową lub korektę deklaracji z wykazanymi kwotami podatku oraz wpłaci na rachunek urzędu skarbowego kwotę wynikającą ze złożonej deklaracji albo korekty deklaracji podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.
Kolejną sytuacją, w której dodatkowe zobowiązanie podatkowe w VAT nie będzie występować jest zaniżenie lub zawyżenie przez podatnika kwoty VAT, które wiązało się z:
-popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami,
-nieujęciem podatku należnego lub podatku naliczonego w rozliczeniu za dany okres rozliczeniowy, gdy podatek należny lub podatek naliczony zostanie ujęty w poprzednich okresach rozliczeniowych lub w okresach następnych po właściwym okresie rozliczeniowym, pod warunkiem że nastąpi to przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej przez naczelnika urzędu skarbowego lub postępowania kontrolnego przez organ kontroli skarbowej.
Ponadto należy zaznaczyć, że organ podatkowy nie będzie ustalał dodatkowego zobowiązania podatkowego również w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność na gruncie kodeksu karnego skarbowego.