W kodeksie pracy ustawodawca często korzysta ze zwrotu „czas pracy”. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy jak zwrot ten należy rozumieć oraz jakie sytuacje, które mogą budzić wątpliwości należy uznać za czas pracy, a jakie nie.

Definicja z kodeksu pracy
Zgodnie z Kodeksem pracy czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Nie jest to więc tylko czas, w którym pracownik realnie wykonuje polecenia pracodawcy, lecz także okres, w którym jej nie wykonuje lecz pozostaje w gotowości psychofizycznej do jej wykonania. Oznacza to także, że za czas pracy nie zostanie uznany okres, w którym pracownik deklaruje gotowość do świadczenia pracy w stanie uniemożliwiającym mu jej świadczenie (np. z powodu nietrzeźwości). Okres pozostawania w dyspozycji pracodawcy rozpoczyna się wraz ze stawieniem się pracownika w określonym miejscu, a kończy z upływem czasu pracy lub później w wypadkach, gdy pracownik jest zobowiązany do świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych.
Należy podkreślić, że ustawodawca wyraźnie wyłączył z zakresu czasu pracy czas dyżuru, jeśli w jego czasie pracownik nie wykonał pracy. Dyżur jest to czas poza normalnymi godzinami pracy, w którym pracodawca zobowiązał pracownika do pozostawania w gotowości do wykonywania pracy.

Jakie okresy stanowią czasu pracy?
Ustawodawca w wielu aktach normatywnych zawarł przepisy, zgodnie z którymi pewne okresy, w których pracownik pracy nie świadczy, są uznane za czas pracy.
Są to na przykład:
– okres, w którym pracownik był gotowy do świadczenia pracy, lecz doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy lub przestoju;
– przerwy odbywane w trakcie pracy, do których pracownik ma prawo w wymiarze co najmniej 15 minut, jeśli jego dobowy wymiar pracy wynosi ponad 6 godzin, a także pięciominutowe przerwy po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego, dodatkowe 15 minut przerwy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek dla osób niepełnosprawnych, przerwy na karmienie piersią dziecka czy 30-minutowa przerwa dla młodocianego, którego dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 4,5godziny;
– czas nauki młodocianego w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to czy odbywa się ona w godzinach pracy;
– czas, który pracownik spędzi na szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
– czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami okresowymi i kontrolnymi.

Jakie okresy nie stanowią czasu pracy?
Ustawodawca wskazał także, że niektóre okresy, pomimo spełniania kodeksowej definicji nie będą stanowić czasu pracy. Są to na przykład:
– przerwa w systemie przerywanego czasu pracy (w tym przypadku za przerwę przysługuje jednak połowa wynagrodzenia)
– wprowadzona przez pracodawcę przerwa w pracy w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczona na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych.